Auto Ajans

Otomotiv sektöründe tedarik başta olmak üzere problemler sürüyor. Yılın ikinci yarısında beklentiler arz sorununun azalacağı yönündeydi ancak görünen tablo krizin 2023’te de süreceği yönünde. Toyota Pazarlama ve Satış CEO’su Ali Haydar Bozkurt, 2023’ün zor bir yıl olacağını, birçok belirsizliğin olduğunu ve öngörüde bulunmanın zor olduğunu açıkladı. Bozkurt, “2022’nin başında içerisinde bulunduğumuz yılın tamamında araç bulunurluğunun zor olacağı yönünde tahminler ortaya koymuştuk. Yaklaşık ilk 8 ayın tahminlerimiz çerçevesinde geçtiğini söyleyebiliriz” dedi.

Dönemsel olarak modellerdeki tedarik sorununun çok değiştiğini belirten Bozkurt, şu bilgileri aktardı: “Çünkü yaşanan aksaklıklar sadece çiple bağlantılı değil. Geçen yıl çip sıkıntısını konuşuyorduk ama artık konteynır bulunamaması gibi sorunlar nedeniyle lojistik de otomotiv sektörünü çok daha fazla etkilemeye başladı. Lojistik sorununun çip sorununun önüne geçtiğini söyleyebiliriz. Sene başında ana sorunu çip krizi olarak gösterebilirken, lojistik toplam sorunların yüzde 50’sine dayanmış durumda. Konteynır bulunamamakla birlikte, fiyatlarda da 5-6 kat artış yaşandı. Konteynırın yanı sıra şu anda otomotivi etkileyen sorunlar arasında Covid-19 kaynaklı kapanmaların yaşanmaya devam etmesi, Rusya-Ukrayna savaşından dolayı ham madde bulamama sorunu var. Diğer yandan çip üzerine bazı yatırımların yapıldığını biliyoruz ancak fabrikaların kurulup hayata geçirilmesi zaman alabiliyor. Bunu sadece yatırımla çözmek de mümkün değil, çünkü çip üretmek istediğinizde neon gazı gerekiyor ve bunun yüzde 70’i Ukrayna’dan sağlanıyor.”

Planlama yapamıyoruz

Ali Haydar Bozkurt, ortaya çıkan bu tabloyu Toyota açısından değerlendirdi: “Bu yılın devamındaki sevkiyat planıyla ilgili net bilgi alamadığımızı ve planların sürekli olarak değişikliğe uğradığını ifade edebiliriz. Yaptığımız toplantılarda Toyota tarafında 2023’ün de böyle geçeceği beklentisi var. Rusya-Ukrayna savaşı bitmeden bazı şeylerin normal seyrine girmesi beklenmiyor. Sorunlar bugünkü haliyle devam edecek olursa, Toyota açısından bakarsak mevcut durumdan daha iyi bir senaryo görmüyorum. Ne kadar düşüş yaşanacağını ise kimse bilemiyor. Toyota’nın 2022’de global olarak beklentisi yaklaşık yüzde 10’luk bir üretim kaybıydı ve bunun yıl sonunda ne kadar olacağını göreceğiz. Şu anda plan yapmamızı engelleyen birçok değişken var ve bize gelen bilgilere göre son çeyrekte araç artışının yaşanması gibi bir durum beklenmiyor. Biz üretim tarafından tüm modellerimizden fazlasıyla istiyoruz ama global olarak talep çok yüksek. Avrupa’da pazar yavaşladı ancak bunun resesyonla ilgisi yok. Ana sebebi araç yokluğu ve orada da halen 3 ayı aşan bekleme süreleriyle karşılaşıyorsunuz. Dünyadaki gelişmeler böyle devam ederse 2023’ün de benzer geçeceği endişesi var. Savaşın bitmesi, sorunların azalması adına birinci koşul olarak görünüyor ama savaşın bitmesiyle her şey bir anda normale dönmeyecek. Ambargoların kalkması yıllar alabiliyor, savaş yaşanan ülkelerdeki fabrikaların normal düzene girmesi 6 ay veya 1 seneyi bulabilir. Savaşın bitmesi çok önemli bir kilometre taşı ama savaş bittiğinde de zaman alacak bir onarım süreci başlayacak. Şu anda Toyota özelinde, bu yılın son çeyreğinde ya da önümüzdeki yılda fotoğrafın değişeceğini gösteren herhangi bir emare yok. Rusya-Ukrayna savaşı, enerji sıkıntıları, Çin-Tayvan geriliminin etkisi plansızlığa sebep oluyor.

Yeni krizimiz enerji

Önümüzdeki dönemde enerji tasarruf tedbirlerinin konuşulacağının altını çizen Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış CEO’su, “Almanya’da tasarruf tedbirleri onaylandı. Nükleer santraller ve kömür santralleri yeniden gündeme geldi. Elbette çevre çok önemli ancak Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ne zaman biteceği bilinmediği için böyle önlemler alınmak zorunda kalınıyor. Almanya’nın 9 euroya sattığı toplu taşıma kartı, araç kullanmak yerine toplu taşımayı kullanarak alınan enerji tasarruf tedbirlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Alınan önlemler ciddi bir endişe olduğunu gösteriyor. Doğalgaz krizinin sanayiden halkın ısınmasına kadar ciddi etkileri olacağından endişe ediliyor. Enerji olmayınca hayat duruyor. Böyle bir ortamda iki şeye bakmak lazım. Bunların en başında üretim geliyor. Küreselleşmiş bir dünyada üretim birbirine tamamen bağlantılı. Örneğin Malezya’da yaşanan bir sorun, Adapazarı’ndaki otomobilimizin bantta kalmasına yol açabiliyor. Bu yüzden orada yaşanan sorun beni etkilemez diyemiyorsunuz.”

Kredi ret oranı çok arttı

Toplam pazarın seyrini markaların ne kadar araç bulacağının belirleyeceğini kaydeden Ali Haydar Bozkurt, tahminlerini şöyle aktardı: “Toplam pazarın en fazla geçen yıl civarında olacağını düşünüyorum. Geriye gidebilir ama bunun çok fazla üzerine çıkmasını beklemiyorum. Pazarın daha yukarıya çıkamamasının sebebi araç arzı ama tek sebep bu değil. Şu anda krediye ulaşmayla ilgili büyük sıkıntı yaşanıyor. Otomobil işinde kredi kullanımı büyük bir öneme sahip. Son dönemde kredi kullanımı pahalı hale geldi ve kredi ret oranları çok yükselmiş durumda.” Bozkurt, araç bulunması halinde bile pazarın 1 milyon adede ulaşmasının zor olduğunu sözlerine ekledi.