Auto Ajans

Tofaş’ın Fiat Doblo’nun 2023’ten itibaren İspanya’nın Vigo fabrikasına kaydırılması sonrası oluşacak kapasite boşluğunu nasıl dolduracağı otomotiv sektöründe merak konusu. Stellantis ile Koç Holding, 450 bin adetlik üretim kapasitesine sahip Bursa tesisine yönelik yeni projeler üzerinde görüşüyor. Yarım asrı aşan ortaklığın geleceği yakın zamanda şekillenecek. Peki yeni yatırım kararında son durum ne, hangi model Türkiye’de üretilebilir, elektrikli bir araç gelebilir mi? Fiat Marka Direktörü Altan Aytaç ile yeni projeleri, Fiat’ın 2022 performansını ve sektördeki sıcak gelişmeleri konuştuk.

Egea’nın üretim ömrü 2024 sonunda bitiyor, Doblo İspanya’ya gidiyor. Bursa’da 450 bin adetlik kapasite var. Yeni projelerin açıklanması gecikti mi? Elektrikli bir model Bursa’ya gelebilir mi?

Bekleyeceğiz biraz daha ama gecikmedik. 2027’den sonra baktığımızda elektrifikasyonun iyice hızlanmasını bekliyoruz. Regülasyonlara uymak için elektrifikasyonun dozajının artması gerekiyor. Paris İklim Anlaşması’na göre ülkelerin 2050 için sıfır emisyon hedefi var. Parkın değişimi için gereken süreyi 15-20 yıl geriye sararsak, birçok ülke 2035’ten sonra içten yanmalıları bırakıp elektrikliye geçecek. Stellantis de bunun planlarını yaptı. Böyle bir sürecin içindeyiz. 2030’dan önce en kritik eşik 2026-2027’de olacak. O yüzden bütün markalar buna adapte olmak zorunda. Yani yönümüz bu. 2023 yılı Türkiye’nin elektrikliye geçiş süreci olacak. 2024-2025’te daha fazla alışırız. Elektriklinin de gelişmesi lazım. Menzil, batarya, ikinci el değeri, bunlar zamanla şekillenecek. Bu bir geçiş dönemi, bir nevi çağ değişimi. Gelecekteki ürün gamlarını buna göre tasarlamak gerekiyor. O yüzden karar gecikmiyor, düşünülmesi gereken çok şey var. İyi bir planlama yapmak lazım, ortak platformları çok iyi kullanmak gerek. Kolay değil, bundan sonra atacağın adımlar 2030’a kadar ki ürün gamlarını şekillendirecek. Onun için daha çok analiz ve çalışma yapılmalı.

Egea’nın yakaladığı önemli satış adetlerini görünce, yeni dönemde Tofaş’ın hangi modeli üretmesini, hangi segmentte yer almasını isterdiniz?

Muhakkak ürünlerin kendilerini belirli dönemde yenilenmesi gerekiyor. Mesela Doblo 20 yıldır var. Egea da böyle olabilir. Özellikle motor-şanzıman, elektrifikasyon olarak çağın ve pazarın ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde teknoloji unsurlarıyla yenilenmesi gerekiyor. A modeli, B modeli olduğunda bugün Türkiye’de sedan, SUV ve hafif ticaride mini van kuvvetli segmentler. Belki Fiat markası SUV’da belirli ölçüde var bugün ama… Gelecekte baktığımızda bu üç ana segmentte var olacak bir ürün isterim. Bizim de çalışmalarımız bu yönde olacak.

Gönlünüz SUV’dan yana gibi…

SUV’lar yüzde 40 paya ulaştı, Cross’u üretmeden önce de bize çok soruluyordu. ‘Egea’nın SUV’u olacak mı’ diye. Dolayısıyla Egea Cross bir adım oldu. Ve bugün Egea Cross, SUV pazarında ilk ikide.

Stellantis’ten Doblo’nun 2023 sonuna kadar üretime devam etme talebinde bulundunuz. Son gelişmeler ne durumda?

Görüşmelerimiz neticelenmedi. Haziran’da açıklama yapmış durumdayız. Türkiye başta olmak üzere bazı pazarların Doblo’nun Bursa’daki üretiminin devamı konusundaki talebini karşılamak için çalışılıyor. Zaman söyleyemiyorum ama yakın zamanda belli olması lazım.

Talep yoğun herkesin gözü gemilerde

ÖTV matrah limitlerinin yükseltilmesi sonrası talepte artış var mı?

Belirsizlik ortadan kalktı. Öyle mi olacak, böyle mi olacak diye tüketici beklemedeydi. O yüzden rahatladık. Matrah değişikliğini beklesin beklemesin tüm müşteriler için açıklığa kavuştu. 1 milyon liralık, hatta üst segmente niyeti olanlar bile bekliyordu. Belki bazı modellerde bir şey değişmedi ama önü açıldı herkesin. Bizim Egea Sedan’da en geniş ürün gamı yüzde 70’lik ÖTV dilimindeydi ancak yüzde 80’e çok az kalmıştı. Güncellemeden sonra yüzde 50’ye düştü, 77 bin liralık fiyat düşüşü oldu. Dizel otomatik ve hibritlerde değişilik olmadı, yüzde 80’de kaldı. Ama onların da önü açıldı, matrah değişmedi ama talep arttı.

Güncellemenin etkisi ne kadar sürer?

Uzun süredir satılan araçların yüzde 90’ı yüzde 80’lik vergi dilimine gelmişti. Biz yüzde 70’te tutmak için çalışıyorduk. Yine yüzde 50-60’larda tutmaya çalışacağız. Talepten de memnunuz. Bu iştahı da artırıyor. İyi bir fırsat yarattı. Tabii nerelerden geldik, 380 bin-400 lirayı artık hesaplı diye düşünebiliyoruz. Kur önemli, genel olarak TL enflasyonu, enerji fiyatları, işçilik maliyetleri hepsi yukarı doğru ittirmeye çalışacaktır. Bir süre daha gider, biz de dayanmak için çaba gösteririz. 2023 model yılı zamlarını da en azda tutmaya çalışırız. Üründe bir değişlik olmadıkça Kasım-Aralık geçişinden pek farklı olmaz.

Aralık ayı nasıl geçiyor, 100 bin adetler yine geçilir mi?

Talep çok yüksek. Pazarı bulunurluk belirleyecek. Araç tedarik edilirse 120 bin adet olur ama oraya götürmeyecek gibi. 110-115 bin adet aralığında yıl bitecektir. Araç olsaydı 120 bin adedi geçerdi. Kış koşulları nedeniyle Aralık ayı gemi programları, lojistik açısından zor bir dönem. Avrupa’daki birçok limanda trafik çok yoğun. Gemideki kapasite 100, limana bakıyorsun 1.000 araç bekliyor. Hava koşulları gecikmeler yaratıyor. Herkesin gözü gemilerde… Dertli dertli anlatmış olabilirim ama talebin böyle olması güzel. Kimse şikayetçi olmamalı. İştah yüksek.

2023 enteresan bir yıl

Çip sorunu bir nebze olsun hafifledi mi?

Gelen talebi tam karşılıyor durumda değiliz. Çip krizine bağlı olarak üretimde sorunlar yaşıyoruz. Parça bulmakta zorlanıyoruz. Bazen bir motoru, bazen bir üst donanım yapamıyoruz. Yılın son günlerinde üretimi artırmaya çalışıyoruz. Ocak’a hızlı bir geçiş yapmak istiyoruz. Egea ailesinde arzın iki katı talep var. Aralık’ta sıra yazdırana, Ocak’ta verebiliriz gibi geliyor. Tedarik sorunun hafiflemekle birlikte devam ediyor. 2023’te de devam edecek.

2023 yılıyla ilgili birçok belirsizlik var. Sizin pazar öngörünüz nedir?

İlk yarıda talebin yüksek olacağını tahmin ediyoruz. Seçimden sonra ne olacağına dair çok senaryo var tabii. Bu yıl toplam pazarda 780 bin adet gibi bir kapanış öngörüyoruz. 2023’te de 750 bin-800 bin aralığında pazar tahmin yaptık. İki yöne de gidebilir, çok enteresan bir yıl olacak.

4’üncü yıldızı takacağız

Fiat markası 4’üncü kez üst üste toplam pazarda liderliğe koşuyor…

Toplam satışımız 11 ayda 125 bin adede yaklaştı. Pazar payımız yüzde 18.6’ya çıktı, 2021’e oranla 2 puanlık artış yakaladık. Egea yine lokomotif oldu, 6-7 yıldır en çok satan otomobil. Kasım 2015’ten bu yana iç pazarda 430 bin adetten fazla sattık. 2023’te 500 bin adedi görürüz. Yıl sonunda yaklaşık 140 bin adet satışla toplam pazarda liderliği açıklayacağız. 4’üncü yıldızı takacağız inşallah. Binek otomobilde de 13 bin araç farkla öndeyiz, yılı lider bitirmek istiyoruz. 2023’te benzer performansa ulaşmayı istiyoruz.

VIP ulaşımda rekabet büyüyecek

Altan Aytaç, yeni orta hafif ticari modelleri Scudo ve Ulysee’yi üretim sarkmaları ve lojistikteki gecikmeler nedeniyle bu hafta satışa çıkarabildiklerini söyledi. Aytaç, “Scudo Van ve 8+1 kişilik VIP Ulysee ile gelecek yıl ticari araçta daha iddialı olacağız. Orta hafif ticari yaklaşık 25-30 bin adetlik bir pazar. Biz yüzde 15-20 pay almak istiyoruz. Bulunurluğu sağlayabilirsek daha yukarılara gideriz” dedi.