Çinliler’in yatırımı mevcut yerliler için risk mi?
Otomotiv dünyasında gündemi artık Çinliler belirliyor. Ek vergiler, korumacı önlemler, ticaret savaşı sinyalleri, yatırım planları derken liste böyle uzayıp gidiyor. Her şeyin altından Çin çıkıyor. Geçen hafta Avrupa Birliği ülkelerinin yüzde 45’e varan oranda ek geçici vergiyi onaylamalarıyla yeni bir sayfa açılmış oldu. Almanya’nın başını çektiği 5 ülkenin muhalefetine karşın Fransa ve İtalya’nın lobisiyle yeni düzenleme kabul edildi. Ek vergi en geç 30 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe resmen girmiş olacak. İşte böyle bir dönemde Çinli üreticilerin yatırım arayışları hızlanmış görünüyor.
Montaja da ek vergi olur mu?
Chery International Başkanı Zhang Guibingi’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesi, Türkiye otomotiv sektörünü heyecanlandırdı. Görüşmeye ilişkin bir detay paylaşılmadı ancak konunun ne olduğunu kestirmek için kahin olmaya gerek yok. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Chery Başkanı’nın kabulü sırasında bulunan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır’ın da Chery ile sıkı diyalog halinde olduklarını, yatırım için son basamaklara geldiklerini açıklaması, ‘Sonunda Chery’yi ikna ettik mi’ dedirtti. Chery’nin Barselona’da eski Nissan fabrikasında Omoda üretimini Ekim 2025’e ertelemesi de tesadüf aynı dönemlere denk geldi. Ancak Chery’nin bu erteleme kararıyla Türkiye yatırımı arasında bağlantı pek yok. Çünkü Çinli üretici, AB’nin getirdiği ek vergilerin detaylarını incelemek adına rötar yapacak. Chery’nin İspanya fabrikası montaj olacak. Bu yüzden son montaj için gelen araçların nasıl etkileneceğini tam olarak çözmek istiyorlar. AB yetkilileri, ek vergiden kurtulmak isteyen Çinliler’i üretimin yerel olması konusunda uyarıyor. Eğer AB montaja da ek vergi uygularsa o zaman büyük ihtimalle yatırım kararını yeniden gözden geçireceklerdir.
Çin teknoloji transferine izin verir mi?
SAIC’in Türkiye’de yatırım fırsatlarını değerlendirdiğini biliyoruz. Hiç kuşkusuz BYD’nin Manisa’da yatırım kararı alması, Chery ile SAIC için önemli referans. Yatırım konusunda kafalarındaki soru işaretleri dünya liderliğine oynayan BYD ile bir anlamda ortadan kalkıyor. BYD’den sonra başka Çinli üreticilerin Türkiye’yi seçmeleri hem otomotiv sanayi hem ülke ekonomisi için çok önemli. Yatırım haberleri heyecan yaratırken, iki önemli konu kafaları karıştırıyor. Çin yönetiminin şirketlere gelişmiş elektrikli araç teknolojilerinin yurt içinde kalması adına ‘Teknolojiyi dışarı çıkarmayın, gittiğiniz ülkede montaj yapın’ çağrısı, biraz mideyi bulandırdı açıkçası. Her ne kadar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan ‘BYD ve Chery ile Türkiye’de fabrika yatırımları için yürütülen müzakerelerde herhangi bir aksaklık beklenmiyor’ mesajları gelse de insanının aklına bir kere kurt düşüyor. Çin yönetiminin bu konuda ısrarcı olması, yeni yatırımları montajdan öteye götürmez. Tabii yatırım teşvik belgesinin detaylarında ‘montaj olmayacak’ ibaresi varsa o zaman içimiz rahatlayabilir.
Kazanan tüketici olacak
Bir başka tehlike de bu kadar Çinli yatırım, Türkiye’de üretim yapan mevcut yatırımların işini bozabilir mi? Rekabette yerlileri korumak adına ek vergiler getirirken, şimdi yatırım kalkanı ile karşı karşıya gelmeleri, sanayiyi nasıl etkiler? Kısa vadede nasıl etkileyeceğini bilmesi zor ama Çinli markaların yatırımlarının artması böyle bir riski de beraberinde getirecektir. Bardağın dolu tarafına bakarsak, rekabetin kızışması, tüketiciye yarayacaktır. Nasıl Çinli markaların Türkiye’de gelmesiyle fiyat rekabeti başladıysa, üretimle bu daha da artacaktır.
