Hangi markalar 20 milyon dolar ödeyebilecek?
Otomotiv satışları 2023’te 1.2 milyon adedi aşarak tüm zamanların zirvesine çıktı. Aralık’ta kampanyaların desteğiyle gelen 158 bin adetlik satışla beklentiler bile aşıldı. Birçok marka tarihi rekorunu kırdı. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’ne (ODMD) üyelerin 2024 yılı beklentisi toplam pazarın 850-900 bin adet seviyesinde gerçekleşmesi yönünde. Bu da yüzde 30’dan fazla daralma demek. Markalar normalleşmeye hazırlıklı görünüyor. Pazarın küçüleceğini görebiliyoruz ancak sorun sadece bu değil. 14’üncüsü düzenlenen Gladyatörler Ödül Töreni’nde sohbet ettiğim tepe yöneticiler matrah güncellemesi, krediye ulaşım ve elektrikli araçlara yönelik yapılan düzenlemeden şikayetçiydi.
Öncelikle sektör AB dışı ve STA anlaşması olmayan ülkelerden gelecek elektriklilere yönelik çıkarılan yeni tebliğde bir değişiklik yapılmasını beklemiyor. Bana aktarılan bilgilere göre, markaların ithalatını engelleyen 20 servis şartının faturası oldukça büyük. Servis kurmanın maliyeti yaklaşık 1 milyon dolarmış. Bu da 20 servis için 20 milyon dolar yani 600 milyon TL eder. Örneğin Toyota, Dacia, BYD, MG, Volvo, Çin ve Japonya’da üretilen elektriklileri Türkiye’de satışa sunmak istiyorsa en az 20 milyon dolar harcamak zorunda. Call center’a yapılacak yatırımlar cabası… Ayrıca en önemlisi yatırım yapan bayiler ne yapacak, ana markalarla rakip olacaklar, ekosistem bozulacak.
Kurunun yanında yaş da yandı
Tüketicileri korumak adına isimsiz Çinliler’in Türkiye pazarına girmesi engelleme iddiasıyla yapılan düzenleme kurunun yanında yaşın da yanmasına neden oldu. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın geçtiğimiz günlerde Çin’deki otomotiv markalarını ziyaretinde yöneticiler doğal olarak sıkıntılarını aktarmış. Chery, SAIC, BYD’nin yöneticileri ‘Biz Türkiye ile ticaretimizi geliştirmek istiyoruz ama sürekli engeller konuluyor. Neden?’ sorusunu Bakan Kacır’a yöneltmiş. Aldığım bilgilere göre, Bakan Kacır yönetmelikle tüketicilerin talebine cevap veremeyecek, hakkını koruyamayacak markaların gelişini durdurmayı amaçladıklarını söylemiş. Ama altını çizdiğimiz gibi olay farklı yerlere gitmiş durumda. Aldığım duyumlar arasında özellikle Togg’un ortaklarının zaten kâr etmedikleri bir ortamda Çinli markalarla yoğun rekabete girmelerinin işlerini daha da zorlaştıracağından yakınmaları.
Dış ticaret dengesi korkutuyor
Ankara’nın çekincesi ise Çin ile dış ticaret dengesinin alarm vermesi. Türkiye’nin Çin’e otomotiv ihracatı yok denecek kadar az. OSD’nin verilerine göre, 2020-2022 arasında yıllık 11 ile 22 milyon dolar arasında seyrediyor. Türkiye’nin Çin’den ithalatı 2020’de 563 milyon dolar iken, bu rakam 2022’de 1 milyar 98 milyon dolara ulaştı. 2023’te Chery’nin güçlü bir şekilde pazar girdiğini ve yeni Çinliler’i hesaba katarsak, dış ticaret dengesi iyice bozuldu.
Yeni yatırımları çekmek hayal
Alınan bu kararların yeni yatırımların önünde engel olduğunu hatırlatmamıza gerek yok. Macaristan’a kaçan BYD yatırımı son olmayacak. Avrupa’ya yakın olmak ve olası önlemlerden kurtulmak isteyen Chery, SAIC başta olmak üzere Çinliler, yatırım fırsatlarını kolluyor. Biz ise ek gümrük vergisi, ithalatı durduran düzenlemelerin peşindeyiz. Yerli markalarını korumayı tüm dünya istiyor. Ancak korumacı politikalar, yatırımların kaçmasına, ikili ticaretlerin azalmasına neden oluyor. Unutulmasın ki Togg’un zaten potansiyel müşteri kitlesi var.
Tesla’nın geniş servis ağı mı var!
Bir de dikkati çekmekte fayda var. Tesla’nın ülkemizde geniş servis ağı yok. Birçok Tesla sahibinin muhatap bulamamasından yakındığını duyuyoruz. Aynı şekilde tüm Türkiye’yi kapsayamayan Togg, servis için Bosch Car Services ile anlaştı. Yani o da franchising yoluna başvurdu. O yüzden markaların servis ağının yetkili satıcılar tarafından kurulması gayet normal.
Küçük markalar yok olacak
Zorlu geçmesi beklenen 2024’te şirketlerin en az 20 milyon dolarlık yatırım için ellerini taşın altına sokup sokmayacakları merak konusu. Her ne kadar tebliğden etkilenen Toyota, BYD, Dacia, MG’nin distribütörleri güçlü gruplar olsa da işin bir matematiği, hesabı var. Leapmotor, Hongqi, Voyah, Centro, SWM gibi Çinliler’in ise bu yatırımı yapmaları zor. Her ne kadar tebliğde bir düzeltme beklenmese de umarız bu kez sektör yanılır ve bu büyük yanlıştan dönülür.
