Auto Ajans

Türkiye’de otomobil satışları 2024’te rekor kırarken, ithallerin payı da zirveye çıktı. Otomotiv Sanayii Derneği’nin (OSD) verilerine göre, otomobil pazarında ithalatın payı % 69.6, yerlilerin payı % 30.4 olarak gerçekleşti. İthallerin payı yaklaşık 6 puan artışla 2017’den sonraki en yüksek seviyeye ulaştı. 2024’te ithal otomobil satışları % 5 artarken, yerli oto satışları % 7 oranında azaldı. Geçen yıl satılan 980 bin 341 adet otomobilin 682 bin 317 adedini ithaller, 298 bin 24 adedini yerliler oluşturdu.

Yerli/ithal dengesi 2023 yılına kadar % 40’a % 60 düzeyindeydi. Yerli otoların payı 2019’da % 40.6, 2020’de % 40.9, 2021’de % 40.2 ve 2022’de % 39 olarak gerçekleşmişti. Ne zaman ki ÖTV matrah limitlerindeki güncelleme yapılmamaya başlandı ve tüm 1.6 litre hacimli otomobillerin vergisi % 80’e çıktı, işte o zaman yerlilerin fiyat avantajı kayboldu. 2023’te yerlilerin payı % 32.2’ye geriledi. İthal otoların payı Temmuz 2024’te % 75.9’a kadar çıkması, yerliler adına kırmızı alarm verilmesine neden oldu. Peki 2025’te ithal/yerli arasındaki makas daha da açılır mı? ÖTV muafiyetli satışların yeni dönemde sadece yerlilere tanınması ve Çin malı fosil yakıtlı araçların Gümrük Vergisi’nin % 40’tan % 50’ye çıkarılması, Türkiye’de üretilen modellere avantaj sağlayacaktır. Hiç kuşkusuz bu yıl fiyat rekabetinin daha yoğun yaşanacak olması ve satış kampanyaları, ithal/yerli dengesini belirleyecektir.

Hafif ticaride tablo daha kötü

Hafif ticari araç tarafına baktığımızda tablo yerliler için daha vahim durumda. Fiat Doblo üretiminin Türkiye’den İspanya’ya kaydırılması büyük kan kaybına neden oldu. Geçen yıl hafif ticari araç satışları % 3 geriledi. Yerli hafif ticari pazarı % 43 daralırken, ithal hafif ticari araç satışları % 32 oranında arttı. Yerlilerin payı % 27’ye inerken, ithallerin pazardan aldıkları pay % 73 ile rekor seviyeye yükseldi. Çok değil 4 yıl önce 2020’de yerlilerin payı % 63.7 seviyesindeydi. Yerli hafif ticari araçların payı 2021’de % 55.7, 2022’de 58.2, 2023’te 46.2 oldu. Tofaş’ın geçen yılın sonunda Bursa fabrikasında Stellantis markaları için ‘K0’ proje kodlu hafif ticari araç üretimine başlaması, yerlilerin yeniden yükselişe geçmesini sağlayacaktır.

Dış ticaret açığı büyüyor

8 yıl üst üste dış ticaret fazlası veren otomotiv sektörü, 2023’te 1.4 milyar dolar açık verdi. OSD verilerine göre, otomotiv 2022’de 9.1 milyar dolar artıdaydı. Otomobildeki açık ise 6.6 milyar dolar oldu. Otomobilde dış ticaret fazlası 2023’te % 585 oranında azaldı. 2022’de 1.3 milyar dolar fazla vermişti. Bu yılın ilk 11 ayına baktığımız zaman otomotivde yaklaşık 500 milyon dolarlık fazlaya geçildi. Ancak otomobilde 11 ayda 4.2 milyar dolarlık eski söz konusu. 2024 yılı ithalat/ihracat verileri gösteriyor ki, otomobilde dış ticaret açığı 2023’e benzer seviyede gerçekleşecek.