Yatırım yarışında kim öne çıkacak?
Türkiye otomotiv sektörü 2023’te rekorlara imza atarken, yatırım tarafında da hareketli günler geçiriyor. Şirketler üretim ve satışın yanı sıra yatırımlarda büyük bir rekabet içindeler. Peki bu yatırımlar ne anlama geliyor, kimler öne çıkıyor, hangi şirketler dönüşüme ayak uydurabilecek, kimler geride kalacak? Gelin birlikte yatırımları hem hatırlayalım hem ne anlama geldiğini masaya yatıralım…
Yılın son yatırım müjdesi geçen hafta Renault’dan geldi. Uzun zamandır beklenen yeni yatırım planları açıklandı ve Türkiye’ye önemli rol verildi. Oyak Renault fabrikası 400 milyon euro yatırımla 4 yeni model üretecek. İlki Dacia’nın önemli satış başarısı yakalayan modeli Duster’ın Renault logolusu oldu. Hiç kuşkusuz 2024’ün ikinci yarısında pazara sunulacak yerli Renault Duster, Renault’ya büyük güç katacak. SUV’ların Türkiye’de pazar payının yüzde 50’yi geçtiğini dikkate alırsak, büyük rekabette Renault Duster ile öne çıkacaklar. Özellikle fiyatta yerli avantajını kullanmaları, SUV segmentinde daha hızlı büyümelerini sağlayacaktır. Renault Duster’ın satışa çıkmasıyla Dacia Duster ülkemizde artık satılmayacak. Dacia’nın en çok satan modelinin bir anda ürün gamından çıkması tabii marka için kolay olmayacak. Duster’ın yeri nasıl doldurulabilir, merak konusu…
İhracat Batı’dan Doğu’ya mı kayacak?
Bursa’da üretilecek diğer iki model B ve C SUV olacak. 2026’da gelecek yeni platform ile üretilecek. Dördüncü model de büyük ihtimalle yeni Clio olacak. Yeni jenerasyon hibrit motorun yerelleşecek olması da Renault adına önemli bir fırsat. Her yeni yerelleştirilmiş modelde bir hibrit motor seçeneği sunulacak. Yatırım özellikle ihracat önemli katkı sağlayacak. Renault CEO’su Fabrice Cambolive, Türkiye’de üretilen araçları Avrupa’nın yanı sıra farklı pazarlara da göndereceklerini, Bursa tesisini 2027’ye kadar küresel bir ihracat merkezi haline getirmeyi hedeflediklerini belirtiyor. Üretilecek SUV’lar 50’den fazla ülkeye ihraç edilecek. 2027’de Türkiye’deki elektrikli araç satışlarının, toplam Renault satışlarının üçte birine ulaşması hedefleniyor.
Fiat’tan liderliği geri alabilecek mi?
Gönül isterdi ki yeni projeye elektrikli modeller de dahil olsun. Ancak Renault Grubu, elektriklileri yeni kurduğu Amper şirketi altında şimdilik sadece Fransa’da üretmeyi planlıyor. Bu stratejilerini ‘game plan 2027’yi açıkladıkları Rio de Janerio’da Renault CEO’su bizlere aktarmıştı. Ser verip sır vermeyen Fabrice Cambolive ile yaptığımız yuvarlak masa toplantısı sonrası yeni platformla Türkiye’de C-SUV üretileceğini sizlere aktarmıştım. Meğer soruları cevaplarken bu kadar dikkati olmasının nedeni 4 yeni modelin olmasıymış! En önemlisi Renault, Fiat’a kaptırdığı liderlik koltuğunu yeni ürünlerle geri almak istiyor. Renault CEO’sunun altını çizdiği önemli noktalardan biri de liderlikti.
Ticaride dönüşüme hızlı ayak uydurdu
Gelelim diğer yatırımlara… 2 milyar euro ile Türkiye’nin en büyük otomotiv yatırımını yapan Ford Otosan, Kasım ayı başında Yeniköy fabrikasını açtı. ‘Geleceğin Fabrikası’ olarak adlandırılan Yeniköy tesisi yaklaşık dört kat büyüdü ve daha da modernleşti. Akıllı tesiste, yeni Transit Custom, Tourneo Custom, E-Transit Custom ve VW’nin 1 tonluk ticari aracı üretilecek. Fabrikanın kapasitesi 2025’te 405 bin adede ulaşacak. Ford Otosan’ın Kocaeli tesisleri sadece Türkiye’nin değil tüm Avrupa’nın en büyük ticari araç üretim merkezi konumunda olduğunu ekleyelim. Romanya Craiova fabrikası ile birlikte 900 bin adetlik üretim kapasitesine ulaşmış olacaklar. Dev yatırımla Avrupa’nın önde gelen elektrikli ticari araç üreticisi haline gelecekler. Görünen o ki Ford, binek otomobil tarafında zayıflasa da ana iş kolunda çok daha güçlenecek. Elektrifikasyona hızlı geçiş yapması, ihracatta elini güçlendirecek, rekabette öne geçmesini sağlayacak.
Sakarya’ya elektrikli yatırımı gelir mi?
Türkiye’ye kilit rol veren bir başka şirket Toyota oldu. Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye, 380 milyon euro yatırımla yeni C-HR’ın Sakarya fabrikasında üretimine başladı. Yeni C-HR, ülkemizde üretilen ilk şarj edilebilir hibrit unvanını aldı. Toyota’nın Türkiye’deki yatırımları 2.5 milyar euroyu buldu. Yeni Toyota C-HR, ihracat pazarlarına Avustralya ve Yeni Zelanda’yı da dahil ederek Okyanusya Bölgesine ihracata başlamış oldu. Sakarya’daki tesis bünyesinde kurulan yıllık 75 bin adet kapasiteli batarya üretim hattı ile şirket, Toyota’nın Avrupa operasyonlarında elektrifikasyon dönüşümünün merkezine dönüştü.
Toyota’nın ‘En kaliteli fabrikamız’ olarak lanse ettiği Sakarya, yeni projelerde de öne çıkacaktır. Yeni CEO Koji Sato ile elektrikli otomobilde voltajı yükselten şirket, yeni yatırımlarda Türkiye’yi dikkate alacaktır. Avrupa’daki ilk batarya yatırımını Sakarya’ya yapması bunun göstergesi. Geçen hafta Kenshiki Forumu’ndan sizlere aktardığım Avrupa’ya gelecek yeni elektriklilerden biri neden Sakarya’da üretilmesin? Mesela Urban SUV konsept…
Tofaş ihracatta eski tempoyu yakalar mı?
Uzun süredir sessiz kalan Tofaş da yeni yatırım projelerini Mart ayında duyurdu. Koç Holding ve Stellantis yoğun pazarlıklar sonucunda Tofaş’ın geleceği konusunda anlaştı. Piyasada ‘Üretim mi satış mı Stellantis’e geçecek’ dedikoduları yapılırken, Tofaş 400 milyon euroya Stellantis markalarının tüm haklarını aldı. Yeni dönemde Tofaş; Fiat, Alfa Romeo, Jeep, Maserati, Ferrari’nin yanı sıra Peugeot, Citroën, Opel ile DS Automobiles’in satış ve pazarlamasını üstlenecek. Rekabet Kurumu’ndan onay bekleniyor. Nihai onayın 2024’te çıkması bekleniyor. Tofaş böylece toplam pazarın yüzde 35’ine hakim olacak.
En önemlisi Doblo’yu İspanya’ya kaptıran Tofaş’a yeni bir projenin verilmesiydi. Şirket, 2025’ten itibaren Bursa fabrikasında 5 marka için ‘K0’ kodlu hafif ticari araç ve Combi versiyonunu üretecek. Fiat Egea/Tipo projesi de 2025 yılı sonuna kadar uzatıldı. Fiorino modelinin üretimi 31 Aralık 2024 itibariyle sonlandırılacak. Doblo’nun gitmesiyle Tofaş, ihracatta önemli kan kaybı yaşadı. Tipo’nun Avrupa’dan talep görmemesi neticesinde, ihracat rakamları epey geriledi. OSD verilerine göre, geçen yıl 10 aylık dönemde 100 bin araç ihraç ederken, 2023’te bu rakam 50 bin adede geriledi. Keza 2017’de Egea’nın rüzgarıyla yıllık üretim 384 bin adede ulaşmıştı. 2022’de üretim 267 bin adede inerken, bu yıl ilk 10 ayında 197 bin aracı banttan indirdi. 2025’te devreye girecek orta ticari modelin Doblo kadar ihracat başarısı yakalaması gerekiyor. Avrupa’da ticari araç trendinin elektrikliye doğru kaydığını da düşünürsek, Bursa’nın elektrifikasyon dönüşümünü bir an evvel yakalaması gerekiyor.
Görüldüğü gibi yerli üreticilerin yatırım ajandaları yoğun. Kimin öne geçecek diye sorarsanız… Geleceğe yani elektrikli dönüşüme hazır olanlar rekabette öne geçecek. Çünkü 2035’ten sonra fosil yakıtlı araçları en büyük ihracat pazarımız AB’ye satamayacaklar. Bu yüzden de değişimi hızlandırmaları gerekiyor.
